Validasyon Hatası Nedir? Form Doğrulama Sorunları ve Çözüm Yolları

Modern web geliştirme süreçlerinde kullanıcıdan alınan verinin güvenilirliği ve doğruluğu, yazılımın genel kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Bu süreçte karşılaşılan en yaygın teknik problemlerden biri validasyon hatasıdır. Bu hata, bir form alanına girilen bilginin beklenen formatla uyuşmaması durumunda ortaya çıkar. Form doğrulama hatası olarak da geçen bu olay, en temel anlamda formun beklenen veri tiplerine ve sınırlamalara uygun şekilde doldurulmamasından kaynaklanır.

Hataların kaynağını doğru analiz etmek, çözüm yollarını geliştirmek için ilk adımdır. Kullanıcının form doldurma sürecinde kurallara uymaması, sistemin verileri işleyememesi ile sonuçlanır. Bu durumda yazılımcının görevi, hatalı girişleri en doğru biçimde tespit etmek ve yönlendirme yapmaktır. Peki, detaylarıyla validasyon hatası nedir ve validasyon hatalarını önlemek için neler yapılabilir? Gelin, tüm detaylarıyla birlikte inceleyelim. 

Validasyon Hataları Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?

Validasyon hataları genellikle kullanıcının beklentilerin dışında veri girmesi veya form yapısındaki eksiklikler sonucu meydana gelir. En sık rastlanılan validasyon hataları şu şekilde sıralanabilir:

• Form doğrulama hatası, kullanıcı alanlara gerekli veri türünde bilgi girmediğinde oluşur.
• Sistem, kullanıcıdan gelen veriyi beklenen yapıda alamadığında input validasyonu devreye girer.
• Sadece istemci tarafında yapılan frontend validasyon, bazı hataları filtreleyemez ve sunucu tarafında tekrar sorun çıkarabilir.
• Uygun formatta tanımlanmayan alanlar, yetersiz veya belirsiz hata mesajı oluşturarak kullanıcıyı yanlış yönlendirebilir.
• Yanlış biçimde girilen sayı, harf ya da tarih formatları genellikle veri giriş hatası ile sonuçlanır.
• Formda doldurulması zorunlu olan alanlar boş bırakıldığında eksik alan hatası oluşur.
  

Bu tür senaryoların her biri kullanıcı deneyimini olumsuz etkilerken aynı zamanda sistemin işlem güvenliğini de tehdit eder. Etkin validasyon yapısı ile bu hataların çoğu henüz form gönderilmeden önce önlenebilir.

Form Validasyonu Neden Önemlidir?

Formlardaki validasyon kontrolleri, teknik güvenliğin ayrılmaz parçasıdır. Kullanıcıdan gelen her verinin doğruluğu ve güvenilirliği yazılımın genel kalitesini doğrudan etkiler. Özellikle e-ticaret, finans, üyelik sistemleri gibi alanlarda form yapısının güvenli ve doğru şekilde yapılandırılması gerekir. Hatalı veya eksik veri işlenirse hem kullanıcı hem işletme zarar görebilir.

Örneğin, kullanıcı form hatası nedeniyle yanlış teslimat adresi giren bir müşteri siparişini alamayabilir. Form gönderimi sırasında input kontrolü yapılmazsa veri tabanına işlenecek bilgiler eksik veya geçersiz olabilir. Bu tür durumlar veri bütünlüğü prensibini doğrudan tehdit eder. Güvenli, tutarlı ve kullanıcı odaklı bir sistem kurmak için form validasyonu önemi asla göz ardı edilmemelidir. Güvenliği üst düzeyde sağlamak ve oluşabilecek tehditlere karşı korunmak için BTK’nın Siber Güvenlik detaylarına da göz atabilirsiniz.

Web Sitelerinde En Sık Görülen Validasyon Hataları

Geliştiriciler, kullanıcılara kusursuz bir form deneyimi sunmak istediklerinde hatasız form tasarımları hedefler. Kullanıcıların form doldururken en sık karşılaştığı sorunlardan biri ise geçersiz email hatasıdır. Sorun, e-posta adresinin doğru formatta girilmemesinden kaynaklanır ve sistem, bu değeri işleyemez. Web sitelerinde sık karşılaşılan diğer validasyon hataları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Bazı kullanıcılar, form hatası nedeniyle süreci tamamlayamaz. Bu durum çoğu zaman kullanıcıyı yanlış yönlendiren UI/UX unsurlarından kaynaklanır ve form tasarımının yeniden değerlendirilmesini gerektirir.
• Özellikle açıklama ya da mesaj kutularında sistemin kabul ettiği karakter sayısının aşılması sonucu karakter limiti hatası olur ve formun gönderilmesi engellenir.
• Zorunlu alanlar doğru kontrol edilmediğinde sistem zorunlu alan kontrolü yapamaz.
• Kullanıcı tarafından girilen e-posta formatı geçerli değilse sistem “e-posta geçersiz hatası” uyarısı verir.
• Şifre tekrarı sırasında uyuşmazlık varsa şifre uyumsuzluğu validasyon hatasına yol açar.
• Kullanıcının onay kutularını işaretlememesi durumunda checkbox doğrulama hatası oluşur.
• Tarih bilgileri standart dışı biçimde girildiğinde tarih formatı hatası meydana gelir.
• Boş bırakılan zorunlu alanlarda sistem “alan boş bırakılamaz” şeklinde kullanıcıyı uyarır.
  

Bu tür hataların sistematik olarak analiz edilmesi, daha doğru validasyon stratejileri geliştirilmesini sağlar. Özellikle büyük kullanıcı trafiğine sahip sitelerde bu kontroller kullanıcı memnuniyetini doğrudan etkiler.

Validasyon Hatalarını Önlemek İçin En İyi Uygulamalar

Validasyon hatalarını minimuma indirmek için geliştiricilerin uygulaması gereken bazı temel stratejiler vardır. Hataları önlemek için ilk olarak kullanıcıyı merkeze alan tasarımlar benimsenmeli ve kullanıcı deneyimi odaklı form yapıları geliştirilmelidir. Gerçek zamanlı hata geri bildirimleri ve rehber mesajlar bu noktada kritik rol oynar. Önerilen en iyi validasyon uygulamaları şu şekildedir:

• JavaScript validasyon, kullanıcı tarafında çalıştığı için hızlı ve gerçek zamanlı geri bildirim sağlar.
• Girişlerin belirli desenlere uygun olması için Regex doğrulama kullanılabilir.
• Hataların istemci ve sunucu tarafında uyumlu şekilde kontrol edilmesi için Frontend Backend uyumu önemlidir.
• Sistemin kullanıcıyla etkili iletişim kurabilmesi için kullanıcıya geri bildirim mekanizması açık, sade ve anlaşılır olmalıdır. 
• Özellikle modern UI yapılarında gerçek zamanlı validasyon sayesinde kullanıcılar hataları anında görebilir.
  

Bu stratejilerin etkili şekilde uygulanması, form hatalarını %80’e kadar azaltabilir. Ayrıca, kullanıcı memnuniyeti ve dönüşüm oranları da ciddi biçimde artar. e-Devlet sistemi gibi resmi alanlarda, kullanıcıların doğru ve eksiksiz bilgi girmesini sağlamak için kapsamlı form validasyon yöntemleri uygulanır. Böylece işlemlerde oluşabilecek hataların önüne geçilir.

Form doğrulama hataları, kullanıcıların işlemleri tamamlamasını engelleyebilir ve dönüşüm oranlarını olumsuz etkileyebilir. Form doğrulama süreçlerinizi sorunsuz hale getirmek ve kullanıcı memnuniyetini en üst düzeye taşımak için PayTR altyapısıyla hızlı ve güvenli çözümlere ulaşabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Web sitelerinde en sık görülen validasyon hataları hangileridir?

En yaygın hatalar arasında; eksik alanlar, geçersiz e-posta adresleri, tarih formatı sorunları ve zorunlu kutuların işaretlenmemesi yer alır.

Form doldururken validasyon hatası neden olur?

Form hataları genellikle kullanıcıdan gelen verinin sistem tarafından beklenen formatta olmamasından veya gerekli kontrollerin eksik tanımlanmasından kaynaklanır.

Validasyon hatası tam olarak nedir?

Validasyon hatası, form alanına girilen verinin sistemin belirlediği kurallar çerçevesinde uygun olmaması durumunda oluşan teknik uyarıdır.

Kaynaklar

1. https://webaim.org/techniques/formvalidation/ 
2. https://emba.itu.edu.tr/seyir-defteri/blog/2013/09/06/validation-(onaylama)-kontrolleri