Dijital Ayak İzi Nedir? Türleri ve Veri Güvenliği Açısından Önemi

Teknolojinin hızla gelişmesine bağlı olarak birçok farklı işlem dijital ortama taşındı. İçinde bulunduğumuz dijital çağda dijital ayak izi, kullanıcı gizliliği ve veri güvenliği gibi kavramlar giderek önem kazanmaya başladı. Bu bağlamda “Dijital ayak izi nedir?” sorusuna açıklık getirmek, konunun bütününü anlamak açısından fayda sağlar. Dijital ayak izi, herhangi bir bireyin internette vakit geçirirken arkasında bıraktığı izler olarak tanımlanabilir.

Dijital ayak izi, yaptığınız online alışverişlerden sosyal medya paylaşımlarınıza kadar olan internet verileri türlerini kapsar. Arkada bıraktığınız izler doğrultusunda kendinize ait bir çevrimiçi kimlik oluşturmuş olursunuz. Dijital ortamda kişisel veri takibi yapılarak bireyler hakkında birçok farklı çıkarım yapılabilir. Çevrimiçi iz bırakma detayı sayesinde hangi platformlarda daha fazla vakit geçirdiğiniz, hangi tür ürünleri satın aldığınız ortaya çıkar. Gelin, dijital ayak izi hakkında daha fazla bilgi edinerek dijital ortamda nasıl daha güvenli bir şekilde vakit geçirebileceğinize göz atalım.

Dijital Ayak İzi Nedir ve Nasıl Oluşur?

Dijital ayak izi nedir, sorusuna internette yapılan etkinliklerin geride bıraktığı izlerdir şeklinde kısaca yanıt verilebilir. İnternet kullanımı esnasında farkında olsak da olmasak da ardımızda dijital izler bırakırız. Dijital dünyada var olan bireylerin bıraktığı izler, herkesin kendine özgü bir dijital kimliğinin oluşmasına imkan sağlar. Kişinin arama motoru verileri ve sosyal medya geçmişi gibi verileri, dijital kimliğinin oluşmasına katkıda bulunur. Bunların yanı sıra ziyaret süreleri, IP adresleri ve tarayıcı bilgileri gibi teknik bilgiler de sistem tarafından kaydedilir.

Toplanan veriler kullanılarak çevrimiçi davranış analizi yapılır. Çeşitli platformlar, yapılan analizleri kullanarak pazarlama gibi farklı alanlarda kullanabilir. Örneğin; herhangi bir arama motorunu kullanarak spor ayakkabı çeşitlerini arattığınızı varsayalım. Eğer sosyal medya hesaplarınız varsa yaptığınız aramadan sonra karşınıza farklı firmaların spor ayakkabı reklamları çıkmaya başlar. Bireylerin dijital ayak izi, kendisi hakkında ne şekilde ve hangi miktarda bilgi paylaştığına göre çeşitlilik gösterir. Dijital ortamda hakkınızda çok fazla bilgi birikmesini istemiyorsanız online etkileşimler konusunda dikkatli davranmanız faydalı olur. Bunun yanı sıra verilerinizi güvenle muhafaza etmenize yarayan yazılımları ve programları da tercih edebilirsiniz.

Dijital Ayak İzi Türleri Nelerdir?

Dijital ayak izi türleri aktif ve pasif olmak üzere iki farklı başlık altında toplanabilir. Bireylerin dijital ortamda gezinirken bilinçli bir şekilde bıraktığı izler, aktif dijital ayak izi olarak nitelendirilir. Aktif dijital ayak izine örnek olarak sosyal medya etkileşimleri, herhangi bir internet sitesine yapılan yorumlar gibi etkileşimler verilebilir. Aktif veri paylaşımı konusunda kullanıcılar bilinçli oldukları için bıraktığı izler üzerinde daha fazla kontrol yetisine sahiptir.

Pasif dijital ayak izi ise kullanıcıların farkında olmadan arkalarında bıraktıkları izler olarak tanımlanabilir. IP adresi kaydı, çerezler ve takip kodları ve tarama geçmişi gibi kavramlar pasif dijital ayak izine örnektir. Pasif veri toplama işlemi, genelde kullanıcıların izni olmadan yapılır. Ya da herhangi bir platforma üye olurken onayladığınız sözleşme aracılığıyla verilerinizin toplanmasına ve işlenmesine izin vermiş olursunuz. Bu nedenle herhangi bir üyelik oluştururken onayladığınız sözleşmeleri özenle incelemeniz büyük önem taşır.

Dijital Ayak İzi Nasıl Takip Edilir ve Kimler Tarafından Kullanılır?

Dijital ayak izi nasıl bulunur sorusuna ise tarayıcı geçmişi ve sosyal medya paylaşımlarına bakılarak dijital ayak izi bulunabilir yanıtı verilebilir. Dijital ayak izinin takip edilmesinin çeşitli yöntemleri vardır. Kullanıcı izleme sistemleri, çeşitli veri analitiği araçları ve IP adresi kayıtları dijital ayak izini takip etmenin başlıca yöntemleri arasında yer alır. Kullanıcıların dijital ortamaki etkileşimleri takip edilerek detaylı profilleri oluşturulabilir. Peki toplanan dijital ayak izleri kimler tarafından ve ne amaç doğrultusunda kullanılıyor? 

Toplanan dijital ayak izleri ilk olarak kişisel veri analizi alanında kullanılır. Kişilerin ilgi duyduğu alanlardan sahip olduğu siyasi görüşe dair birçok bilgiye kişisel veri analizi sayesinde ulaşılabilir. Edinilen veriler genelde üçüncü taraf izleyiciler tarafından reklam hedefleme ve pazarlama alanında kullanılır. Bunun yanı sıra sosyal medya platformları da uygulamada daha fazla vakit geçirmenizi sağlamak amacıyla bilgilerinize ihtiyaç duyar.

Dijital Ayak İzini Minimize Etmek İçin Alınabilecek Önlemler

Dijital ayak izi nasıl silinir konusuna gelecek olursak da dijital ayak izinin tamamen silinmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak belirli noktalara dikkat ederek dijital ayak izinizi minimize edebilirsiniz. Dikkat etmeniz gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• VPN kullanmak
• Arama motorlarında anonim tarama yapmak
• Çerezleri temizleme işlemini düzenli olarak yapmak
• Gizlilik ayarlarını güncelleme detayını atlamamak

Bunların yanı sıra çevrimiçi güvenlik sağlamak istiyorsanız veri paylaşımını minimuma indirmeniz gerekir. Veri paylaşımı sınırlandırma konusuna dikkat ederek uygulama izinlerini ve çerez ayarlarını tekrar gözden geçirebilirsiniz.