Stopaj Vergisi Nedir? Stopaj Nasıl Hesaplanır?

Maaş ve ücretlilerin vergi borçlarının ödenmesinde, gelir henüz sahibine verilmeden önce gelir vergisinde yapılan kesinti stopaj vergisi olarak tanımlanmaktadır. Stopajın genel hatları ile amacına bakıldığında ise vergi tahsilatının çok daha güvenli bir şekilde yapılmasını sağlamak ve vergi maliyetlerini azaltmak olduğu görülecektir. Stopaj vergisi gelir sahibine daha geçmeden kesilmektedir. Bu sayede vergi kaçırma riskinin de en aza indirilmesi sağlanır. Gelir ya da kurumlar vergisine tabi kazançlara ilişkin stopaj ödemeleri yapılmaktadır. 

Kanunlarla belirlenen oranlar kapsamında stopaj kesintisi yapılmaktadır. Türkiye’deki vergi sistemine bakıldığında gelir elde eden kişilerin kazandıkları gelirli beyan etmeleri gerekir. Bu beyana göre belirlenen oranlarda vergi ödemesi yapılması gerekir. Stopaj bu beyan gerçekleşmeden verginin ödenmesini sağlayan bir sistemdir. 

Stopaj Ne Demek?

Stopaj kelime kökeni itibariyle Fransızca ve İngilizce ‘’stoppage’’ sözcüğünden dilimize geçmiştir. Durduruş, durdurmak gibi anlamalara gelmektedir. Vergi alanında kullanımında ise ülkemizde stopaj vergisi, herhangi birine ödenen paradan yasalar kapsamında belirlenen miktarda maliyeye yatırılan birimi kastetmektedir. Vergilendirme şekli olarak kurumlar ve gelir vergisine tabi kazançlar için uygulanmaktadır. 

Kaynakta kesilen vergi olarak da tanımlanan stopaj vergisi, vergi tahsilatını kolaylaştırmak amacıyla doğmuştur. Bilhassa düşük tutarlı matrahların bile vergilendirilmesini sağlaması ile önde çıkmaktadır.  

Stopajın Vergisinin Amacı Nedir? 

Stopaj vergisinin en büyük amacı verginin çok daha hızlı tahsil edilmesini ve vergi kaçırmayı en aza indirmesidir. Stopaj vergisi son derece geniş bir alanda uygulandığı için tahsil konusunda sorun yaşanmaması elzemdir. Personel ücret ödemlerinden kira ödemelerine kadar pek çok farklı alanda kesinti gerçekleştirilebilir. Stopaj vergisinin uygulanmasında temel amaçlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Vergi maliyetlerini azaltmak. 
• Vergi kayıp ve vergi kaçaklarını engelleyerek vergi tahsilatının güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak.
• Ödenmeden kesildiği için net gelir elde eden kişinin vergi yükünün daha az hissedilmesine olanak sağlamak. 
• Vergi gelirinin daha hızlı tahsil edilmesini sağlamak. 

Stopaj vergisinin geniş bir alan uygulanması verginin tahsil sürecinin gecikmesinde de sorunlara yol açacağı için yerinde kesinti yapılır. Vergi tahsilinin uzaması özellikle enflasyon nedeniyle değerin düşmesine neden olacaktır. Bu nedene bağlı olarak verginin en kısa sürede tahsil edilmesi reel değerindeki kaybın da en aza indirilmesini sağlar. Stopaj bu amaca yönelik önemli bir vergi çeşidi olarak öne çıkmaktadır. Gelir vergisi stopaj nedir sorusunun yanıtı yine verginin uygulanmasındaki temel amaca göre verilebilir. 

Stopajı Kim Öder? 

Gelir Vergisi Kanunu ve kurumlar Vergisi Kanunu ilgili maddelerinde stopaj vergisinin kesileceği durumlar ve kişilere dair detaylı açıklamalara yer verilmiştir. Tam ve dar mükelleflerin hangi durumlarda veya hangi oranlarda stopaj vergisi ödemeleri gerektiği belirlenmiştir. Uygulamada yaygın olarak ücretlerin kaynağında kesilen gelir vergisi öne çıkmaktadır. Buna göre stopaj farklı hallerde ortaya çıkabilir. 

• İşverenler 
• Kiracılar
• Hizmet Alanlar
• Finans Kuruluşları 

Türkiye’de vergilendirme sistemi için stopaj vergisi önemli bir yer edinmektedir. Kanunlar kapsamında belirlenmiş kişiler elde edilen gelirlere ilişkin stopaj vergisini ödemek zorundadır. Kapsamı bu nedenle bir hayli geniş bir çerçevede değerlendirilebilir. Stopajın alındığı durumlara göre oranlar ve vergiyi ödemekle mükellef kişiler değişiklik gösterecektir. 

Stopaj Nasıl Hesaplanır?

Stopaj kesintisi brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. İlgili yasalar kapsamında stopaj oranları net bir şekilde belirlenmiştir. Örnek vermek gerekirse, 2.000 TL olan brüt kira bedelini ödeyecek bir kiracı için %20 kira stopaj kesintisi uygulanacaktır. Bu kapsamda 400 TL kiracı tarafından stopaj kesintisi olarak ödeme yapılır. Eğer kira bedeli sözleşmede brüt olarak değil, net olarak belirlenmişse farklı formül uygulanarak hesaplama yapılabilir. 

İşverenler tarafından personel ücretlerine ilişkin yapılan ödemlerde %15 – %35 seviyesinde artan oranlı vergi dilimlerine göre kesinti uygulanacaktır. Serbest meslek ödemelerinde ise hizmet alanlar %20 oranında stopaj kesintisi ile karşılaşacaktır. Mevduat faizlerinde ise finans kuruluşları tarafından döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizlerden vadelerinde göre %10 – %15 arasında kesinti uygulanır. Stopaj hesaplama işlemleri gelir durumuna göre değişiklik gösterecektir. 

Stopaj Vergisi Nasıl ve Nereden Ödenir?

Günümüzde gelişen teknoloji sayesinde stopaj vergisi dahil birçok vergi türünün Gelir İdaresi Başkanlığı online ödeme sayfası üzerinden yapılması mümkündür. Hesaplanan miktarda vergi ödemlerini gerçekleştirmek için vergi tahsil yetkisi bulunan bankalar üzerinden de işlem yapılabilir. Bu yöntemleri kullanmak istemeyenler ise vergi dairelerinden ödemelerini rahatça yapabilmektedir. Kira stopajı veya gelir vergisi dahil diğer tüm vergi türleri gibi stopaj vergisinin de vergi dairelerine ödenmesi gerekmektedir. Mobil bankacılık ve internet bankacılığı hizmetlerinin yaygınlaşması ile bu ödemelerin çok daha kolay ve hızlı bir şekilde yapılmasına imkân verilmektedir. Vatandaşların stopaj ödeme işlemlerini kolay bir şekilde yaparak her vergilendirme dönemi içinde rahatça işlem gerçekleştirmelerine olanak sağlanmaktadır. Stopaj vergisi kapsamında birçok farklı türde ve oranlarda ödeme gerçekleştirilmektedir. Vatandaşların bu oranlara göre hesaplanacak miktarda stopaj vergisini ödemeleri mümkündür. Kiracılar, işverenler ve hizmet alanlar olmak üzere birçok kişi bu kapsamda vergi ödemekle yükümlüdür.

Hangi Ödemelerde Stopaj Kesilmesi Gerekmektedir?

Stopaj vergisi oldukça geniş bir alanda uygulanmaktadır. Serbest meslek ödemelerinden personellere yapılan maaş ödemelerine kadar geniş bir alandan söz edilebilir. Serbest meslek ödemeleri, kira ödemeleri, kâr payları gibi başlıklar bu alanda çokça dikkat çekmektedir. Günümüzde stopaj uygulaması belirli kanunlara göre yapılmaktadır. Oranlar ve uygulama şekline ilişkin birçok farklı detay yine kanunlar kapsamında belirlenmiştir. 

Stopaj vergisi şu tip ödemelerde kesilmektedir:

• Serbest Meslek Ödemeleri 
• Gider Pusulası 
• Personellere Yapılan Ücret Ödemesi 
• Kira Ödemesi 
• Kâr Payları 

Hangi gelirler üzerinden stopaj ile vergi kesintisi yapılacağı ilgili kanunlar kapsamında belirlenmiştir. Ödeme türlerine göre farklı stopaj oranları uygulanmaktadır. Gelir vergisi stopajı ve kurumlar vergisi kapsamında alınan stopaj oranları her iki vergi türü için belirlen kanunlarda ifade edilmiştir. 

İndirimli Stopaj Nedir?

Stopaj vergisi ilgili kanunlarda belirlendiği için indirim, tahsilatı ve oranları yine kanunlara göre yapılmalıdır. Veya kanunlar kapsamında değişiklik yapmaya yetkili kurumlarca belirli indirimler uygulanabilir. Geçtiğimiz dönemde Türkiye’de belirli dönemlerde stopaj indirimi uygulandı. Geçici maddeler ile Gelir Vergisi Kanunun kapsamında uygulanan indirimli stopaj vergisi genelde belirli sürelere tabidir. Bu süreler için eğer kanunda bir düzenleme yapılmışsa vatandaşların indirimli oranlar ile stopaj ödemeleri mümkündür. 

Kira stopaj muafiyeti kapsamında da ilgili yıl içinde binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir yıl içinde elde edilen hasılatın belirli miktarı buna tabi olarak görülmüştür. Belirli dönemdeler de uygulanan vergi indirimleri sayesinde vatandaşların vergi yükünün de hafifletilmesi hedeflenmektedir. 

Kira Stopajı Nedir? 

Kira stopajı, bir gayrimenkulün işyeri amacıyla kiraya verilen alanlarının brüt kira bedelleri üzerinden alınan bir vergi türü olarak tanımlanmaktadır. Kira stopaj vergisini ödemekle yükümlü taraf ise mülk sahibi değil kiracıdır. Ön kesinti anlamına da gelen stopaj, ticari gayrimenkullerde kiralanan taşınmaz için ödenen bir vergi türüdür. Kira geliri gayrimenkul sahibine ulaşmadan önce vergi kesintisi yapılmaktadır. Bu sayede olası bir vergi kaybının da önüne geçilebilmektedir. 

Kira stopaj hesaplama işlemlerinde ise kira sözleşmesinde net ve brüt olarak belirlenen miktar üzerinden kesinti yapılmaktadır. Mülk sahibine ödenmesi gereken miktarın belirli bir oranı stopaj olarak kesilecektir. Kira stopajı hesaplamak için farklı birkaç formül bulunmaktadır. Net kira bedelini 0,80’e bölerek ya da 1,25 ile çarparak brüt kira bedeline ulaşmak mümkündür. Brüt kira bedelinin yüzde 20’si stopaj oranı olarak uygulanır.  

Mevduat Stopajı Nedir? 

Bankaların vadeli mevduat hesapları üzerinden elde edilen faiz gelirleri için belirli miktarda devlet tarafından stopaj kesintisi yapılmaktadır. Son dönemde bazı uygulamalar kapsamında 1 yıldan uzun vadeler için birçok banka tarafından stopaj oranları yüzde 0 olarak belirlenmiştir. Stopaj ödemesi kapsamında bankaların mevduat hesaplarından elde edilen faiz getirilerinin de farklı oranlarla kesintiye uğraması mümkündür. 

Vadeli mevduat hesapları stopaj oranları ise vade sürelerine göre değişmektedir. Mevduat stopaj hesaplama işlemleri yapılırken hesaplama işlemlerinde dikkate alınması gereken kriterlere göre brüt kazanç üzerinden işlem yapılmalıdır. Son zamanlarda mevduat stopaj oranları değişikliği konusunda atılan adımlar vatandaşların mevduat hesaplarına olan ilgisinin de artmasını sağlamıştır. Birçok alanda olduğu gibi bankaların mevduat hesaplarında da stopaj vergisi uygulanarak gelirler üzerinden kesinti yapılmaktadır.  

Stopaj Yoluyla Alınan Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Stopaj vergisinin ödenmesine ilişkin detaylar ilgili kanunlar kapsamında belirlenmiştir. Stopaj vergisi, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından her yeni yılın başında belirlene vergi takvimine göre iki eşit taksit halinde ödenmektedir. Gelir kapsamında yer alana kira stopajı hesaplamaları ise her sene mart ayında beyan edilmektedir. Yine gelir vergisi kapsamında kira stopaj vergisi her yılın mart ve temmuz aylarında ödenmektedir. 

Gelir vergisi stopaj oranlarına göre ilgili tarihler içinde bu ödemeler gerçekleştirilmektedir. Yıllık gelir vergisi beyannamesi yapılarak belirlenen oranlar üzerinden stopaj ödemeleri gerçekleştirilecektir. Hesaplama işlemleri ise stopajın uygulandığı alana göre farklılık gösterecektir. İlgili tarihler içinde stopaj ödemekle yükümlü kişilerden bu ödemeler tahsil edilmektedir. 

Stopaj Oranı Nedir?

Stopaj oranları ödeme türüne göre değişmektedir. Vergi kesintisi yapılacak kişiler de yine bu ödeme türlerine göre farklılık göstermektedir. Kanunlarda sabit bir şekilde stopaj oranları belirlenmiş olsa da günlük hayatta kira ve ücret ödemelerinde yaygın olarak uygulandığı görülmektedir. Gelir elde eden tüm vatandaşlar belirli oranlarda stopaj ödemekle yükümlüdür. 

Buna göre ilgili kanun kapsamında belirlen güncel stopaj oranları ise kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Üret Ödemeleri İşverenler İçin Stopaj Oranları: Artan oranlı vergi dilimleri ile %15, %20, %27, %35 olarak değişir. 
• Kira Ödemeleri Kiracılar İçin Stopaj Oranları: %20 
• Yıllara Sari İnşaat Yerleri Hizmeti Alanlar İçin: %3
• Serbest Meslek Erbabına Yapılan Ödemeler İçin: %20 
• Çiftçilerce Satın Alınan Zirai Mahsuller ve Hizmetler İçin: Borsaya tescil ettirilenlerde %2, tescil edilmeyenlerde ise %4.
• Mevduat Faizleri Finans Kuruluşları İçin Stopaj Oranı: Döviz ve tevdiat hesaplarına yürütülen faizlerden vadelerine göre değişmekle birlikte; %10, %12, %15 olarak belirlenmiştir. 

Stopaj oranları gelir durumuna ve türüne göre farklılık göstermektedir. Öte yandan belirli dönemlerde uygulanan indirimler sayesinde de bu oranlar zaman zaman yüzde 0’a kadar indirilebiliyor. Ancak normal şartlar altında söz konusu oranlara göre vatandaşların ödemelerini gerçekleştirmeleri gerekmektedir. 

Stopaj Vergisi Kaç Ayda Bir Ödenir?

Her yeni yılda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen vergi takvimine göre stopaj vergisi 2 eşit taksit biçimde Mart ve Temmuz aylarında ödenmektedir. Gelir kapsamında yer alan kira stopaj hesaplamaları ise her yıl mart ayında beyan ediliyor. Gelir vergisi kapsamında yer alan stopaj verilerinin mart ve temmuz aylarında ödenmesi gerekmektedir. Diğer yandan geliri üzerinden stopaj kesilen bir kişi daha sonra beyanname vermesi halinde bu durumda stopaj beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. 

Stopaj vergisi ilgili yıl için belirlenen tarihlerde ödenmesi gerekmektedir. Ödenmeyen ve biriken vergi borçlarına ilişkin kanunlarda belirlenen yaptırımlar uygulanacaktır. Bu nedenle vatandaşların belirlenen süreler içinde vergilerini ödeyerek herhangi bir borçlanma olmadan işlemlerini tamamlamaları gerekmektedir.  

Stopaj Vergi Borcu Ödemezse Ne Olur?

Diğer tüm vergilerde olduğu gibi stopaj vergisinin de ödenmemesi halinde kanunu yaptırımı bulunmaktadır. Kira stopajı ödenmediği durumlarda kiralanan taşınmazın temerrüt neden ile birlikte tahliye işlemi gerçekleştirilmektedir. Sorumluluk bu yönüyle kiracıda olacaktır. Stopajın gecikmesi durumunda ortaya çıkacak temerrüt faizi de kiracı aleyhine uygulanacaktır. Bu nedenle stopaj vergisinin mutlaka ödenmesi gerekmektedir. 

Diğer yandan ödenmeyen kiraların stopajı ve beyanının nasıl olacağı da belirli tartışmalara yol açmaktadır. Kiralanan işyerine ait her hangi bir kira ödemesi yapılması halde ilgili kanun kapsamında mecburi olan defterlere kira tutarının gider kayıt edilmesi durumunda, söz konusu kira tutarı üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.